Genesis to misja satelitarna Europejskiej Agencji Kosmicznej, której celem jest poprawa dokładności i spójności technik pomiarowych geodezji kosmicznej i satelitarnej. Wyniesienie misji na orbitę planowane jest na 2028 r. Genesis będzie unikatową misją, gdyż połączy różne techniki pomiarowe na pokładzie jednego satelity, w tym obserwacje z radioteleskopów, które dotychczas obserwowały supermasywne czarne dziury znajdujące się w centrach odległych galaktyk. Tym razem radioteleskopy będą obserwować satelitę orbitującego wokół Ziemi i nadającego sygnały zoptymalizowane po kątem obserwacji tzw. interferometrii wielkobazowej.
Misja Genesis będzie miała również dwie anteny do obioru sygnału GPS i Galileo. Jedna z nich – co jest innowacyjnym rozwiązaniem – będzie skierowana na Ziemię w celu odbierania sygnałów z satelitów znajdujących się po przeciwnej stronie Ziemi (częściowo zasłoniętych). Będzie to możliwe, gdyż Genesis znajdzie się na wysokości 6000 km, o wiele wyżej niż są umieszczane satelity na niskich orbitach (do 2000 km). Druga antena będzie odbierała sygnały z satelitów GPS i Galileo znajdujących się powyżej satelity (czyli na wysokości ponad 20 000 km).
• Genesis będzie śledzona laserowo również z Polski
Genesis będzie śledzona przez stacje laserowe znajdujące się na Ziemi, w tym przez teleskop i dalmierz laserowy Centrum Badań Kosmicznych PAN w Obserwatorium w Borówcu pod Poznaniem.
Misja będzie też śledziła sygnały radiowe z sieci DORIS rozmieszczonej na całym świecie, w tym na Antarktydzie, Grenlandii i odludnych wyspach na Pacyfiku.
Głównym celem misji Genesis będzie zwiększenie dokładności i spójności pomiarów geodezyjnych do poziomu 1 mm oraz stabilności tych pomiarów do 0,1 mm rocznie. Tak dokładne pomiary są niezbędne przy monitorowaniu wzrostu poziomu lustra wody w morzach i oceanach (który średnio wynosi 3,6 mm/rok, lecz dla Bałtyku już 5,8 mm/rok), ruchu płyt tektonicznych czy też wypiętrzania się kontynentów po ostatnim zlodowaceniu.
• Nowy projekt ESA na Genesis i układy odniesienia
Naukowcy z UPWr brali udział w przygotowaniu koncepcji misji Genesis w okresie, gdy nie miała ona jeszcze zapewnionego finansowania. Decyzja o sfinansowaniu Genesis zapadła w 2022 r. podczas poprzedniego spotkania delegacji państw członkowskich ESA.
W ramach projektu sfinansowanego przez ESA – „Exploring the Needs for Accurate reFerence Frames (E-NAFF)” – i umowy zawartej w czerwcu 2025 r. UPWr zidentyfikuje oraz zweryfikuje wszystkie te obszary w gospodarce europejskiej, które szczególnie zyskają na zwiększeniu dokładności i spójności globalnych układów odniesienia dostarczonych przez misję Genesis oraz ulepszone procedury integracji technik satelitarnych. Będzie to w szczególności dotyczyło realizacji prac budowlanych i inżynierskich, fotogrametrii z pokładu dronów i lotniczego skaningu laserowego, pomiarów geodezyjnych i zakładania osnów w geodezji, podziałów i rozgraniczeń nieruchomości, a także nawigacji oraz rolnictwa i sadownictwa precyzyjnego.
Już w 2022 r. rozwiązanie z UPWr dla systemu satelitarnego Galileo – pozwalające na wyznaczania precyzyjnych orbit satelitów nawigacyjnych z wykorzystaniem zintegrowanych obserwacji laserowych i mikrofalowych na pokładzie satelitów – zostało ogłoszone Polskim Produktem Przyszłości. Teraz rozwiązanie dla systemu Galileo oraz przyszłej misji Genesis zostanie wdrożone w ramach umowy z ESA w programie NAVISP „Geodesy-Enabled Applications”. Kierownikiem projektu został prof. Krzysztof Sośnica.
