Powiaty pod lupą WINGiK-ów

Artykuł stanowi zaktualizowaną wersją materiału z 17 lutego 2025 r. pt. „Jak WINGiK-owie oceniają pracę powiatów?”, uzupełnioną o wyniki kontroli w trybie zwykłym przeprowadzonych 2024 r. oraz wyniki kontroli sprawdzających w trybie uproszczonym

W niniejszym opracowaniu omówimy:
• kontrole w trybie zwykłym – objęte stosownym planem na dany rok, zakończone sporządzeniem wystąpienia pokontrolnego;
• kontrole sprawdzające w trybie uproszczonym – kończące się sprawozdaniem z kontroli.

W badaniu, co warto podkreślić, nie uwzględniliśmy kontroli w urzędach marszałkowskich – skoncentrowaliśmy się tylko na tych realizowanych w starostwach powiatowych, urzędach miast na prawach powiatów oraz urzędach gmin, które przejęły od starostw zadania z zakresu geodezji.

W dalszej części artykułu, pisząc o starostwach i powiatach, mamy na myśli wszystkie urzędy i jednostki samorządu terytorialnego, które realizują powiatowe zadania z zakresu geodezji i kartografii.

• Liczba kontroli zwykłych

W latach 2020–2024 wojewódzcy inspektorzy przeprowadzili w sumie 556 kontroli w trybie zwykłym. Daje to średnio 1,45 kontroli na powiat. Najwięcej – 63 – zrealizował mazowiecki WINGiK, a najmniej – 17 – lubuski. Oczywiście liczba kontroli w dużej mierze wynika z liczby powiatów w danym województwie. Stąd też ciekawszym parametrem wydaje się być iloraz liczby kontroli do liczby powiatów. Współczynnik ten okazał się najwyższy dla województwa świętokrzyskiego (2,79), a najniższy – dla dolnośląskiego (0,90).
Współczynnik poniżej jeden dla oznacza, że nie wszystkie jednostki w danym województwie zostały objęte kontrolą. Jak się okazuje, w ciągu pięciu analizowanych przez nas lat w trybie zwykłym nie zostało skontrolowanych 11 jednostek: powiaty kamiennogórski, oławski, polkowicki oraz miasto Jelenia Góra w woj. dolnośląskim, powiat bydgoski i miasto Bydgoszcz w woj. kujawsko-pomorskim, powiat zamojski w woj. lubelskim, powiaty ciechanowski i sierpecki w woj. mazowieckim oraz powiaty kaliski i śremski w woj. wielkopolskim.

Co ciekawe, dwa powiaty w województwie świętokrzyskim – jędrzejowski i kazimierski – w tym samym czasie zostały skontrolowane aż cztery razy.

• Uzyskane oceny kontroli zwykłych

Zakres przeprowadzanych kontroli zwykłych jest zróżnicowany i obejmuje m.in. prawidłowość stosowania procedur modernizacji EGiB, proces cyfryzacji PZGiK czy stan wdrożenia układu wysokościowego PL- EVRF2007-NH. Za realizację poszczególnych tematów oraz za całość kontroli starostwa mogą otrzymać jedną z ocen w czterostopniowej skali:
• negatywną (skrót w tabeli – neg.),
• pozytywną z nieprawidłowościami (poz. z niepraw.),
• pozytywną z uchybieniami (poz. z uchyb.),
• pozytywną (poz.).
W skali kraju w latach 2020–2024 ogólną oceną pozytywną zakończyło się zaledwie 8% kontroli zwykłych, pozytywną z uchybieniami – 16%, pozytywną z nieprawidłowościami – 64%, a negatywną – 12% (szczegóły w tabeli). Od tych uśrednionych wyników znacząco odbiegają rezultaty trzech województw: łódzkiego (74% ocen pozytywnych) oraz mazowieckiego i podlaskiego (odpowiednio 55% i 42% ocen negatywnych). Czy są one spowodowane większą pobłażliwością lub surowością tamtejszych WINGiK-ów? A może odstającym od krajowej średniej poziomem łódzkich, mazowieckich i podlaskich wydziałów geodezji? Bazując jedynie na wynikach kontroli, nie możemy tego stwierdzić.

• Liczba kontroli uproszczonych

Zgodnie z ustawą o kontroli w administracji rządowej kontrole w trybie uproszczonym mogą być przeprowadzane „w przypadkach uzasadnionych charakterem sprawy lub pilnością przeprowadzenia czynności kontrolnych”. Nie są zatem obligatoryjne.
W latach 2020–2024 było ich znacznie mniej niż kontroli zwykłych, bo tylko 148. Daje to 0,39 kontroli na jednostkę. Najwięcej przeprowadził ich mazowiecki WINGiK – aż 41. Natomiast w trzech województwach – kujawsko-pomorskim, łódzkim i podlaskim – nie było ani jednej kontroli w trybie uproszczonym. W kolejnych siedmiu ich liczba nie przekroczyła 10.

• Uzyskane oceny kontroli uproszczonych

Zakres kontroli w trybie uproszczonym jest mniejszy niż w przypadku kontroli zwykłych; często stanowią one odpowiedź na złożone skargi. Oceny możliwe do uzyskania są takie same jak w przypadku kontroli zwykłych.

W skali kraju w latach 2020–2024 ogólną oceną negatywną zakończyło się aż 36% kontroli w trybie uproszczonym (dla porównania przypomnijmy, że w przypadku kontroli zwykłych było to 12%), oceną pozytywną z nieprawidłowościami – 25%, pozytywną z uchybieniami – 5%, a pozytywną – 16%. Natomiast 18% kontroli – wszystkie z województwa dolnośląskiego – nie miało jednej oceny ogólnej.

Ilustracja poniżej pokazuje rozkłady ocen w tych województwach, oprócz dolnośląskiego, gdzie liczba kontroli w trybie uproszczonym w latach 2020–2024 przekroczyła 10. Jak widać, są one bardzo zróżnicowane.

• Wszystkie wystąpienia

Zdecydowana większość urzędów wojewódzkich publikuje wystąpienia pokontrolne i sprawozdania z kontroli WINGiK-ów na swoich stronach internetowych. Część natomiast upublicznia tylko skrócone wyciągi, które nie zawierają wszystkich informacji – m.in. interesującej nas oceny. W tych kilku przypadkach zwróciliśmy się więc bezpośrednio do urzędów o udostępnienie pełnych wystąpień i sprawozdań. Wszystkie – i te ze stron internetowych, i te uzyskane w trybie dostępu do informacji publicznej – publikujemy w dziale „Informator”, w zakładkach poświęconych SGiK.